Erişilebilirlik Hükümlerinde Erteleme Hususunda AçıklamaAile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Erişilebilirik Dairesi Başkanı Deniz Çağlayan Gümüş ile konu hakkında görüştük. Görüşmenin sonucunda edindiğim bilgileri sizlerle paylaşmak isterim. Yapılan değişikliğin; Engelliler Hakkında Kanunun geçici 3.maddesinin 6.fıkrasındaki sürenin, 1.fıkradaki sürenin yani 7.7.2018 tarihinin 3 yıl uzatılması olduğunu, söz konusu uzatmanın, yapılı çevreyi kapsamadığını, geçici 2.madde için verilen sürelerin zaten dolmuş olduğunu, Bunun yanında özel ve kamu toplu taşıma araçları, belediye otobüsleri için de süre dolduğundan, yeni bir ertelemenin olmadığını konuştuk. Sorun; Konunun, Kanun maddesine bakıldığında özellikle geçici 3.maddenin 6.fıkrasındaki son cümle okunduğunda yapı maliklerini de kapsadığı şeklinde anlaşılır olmasıdır. Burada dikkate almamız gereken husus, geçici 3.maddenin 1.fıkrasına yapılan atıftır. Her ne kadar farklı anlaşılıyor olsa da (sadece süreye yapılan atıf şeklinde), erteleme kararının toplu taşıma araçlarından, sadece aşağıdakileri kapsadığının anlaşılması gerekiyor. Kanunun geçici 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan toplu taşıma araçları için ifadeler şunlar: “Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan sürücü koltuğu hariç dokuz veya daha fazla koltuğu bulunan araçlarla sağlanan toplu taşıma hizmetlerinin engellilerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sekiz yıl içinde (dikkat süre bitti), sürücü koltuğu hariç dokuz ila on altı oturma yeri olan araçlarla verilen toplu taşıma Hizmetleri (dikkat dolmuşlar), turizm taşımacılığı yapılan araçlarla sağlanan taşıma hizmetleri ve özel ve kamu şehirler arası toplu taşıma hizmetleri ile yolcu gemileri 7/7/2018 tarihine kadar engelliler için erişilebilir duruma getirilir.” 28 Temmuz 2020 de yapılan değişiklik ile sadece; sürücü koltuğu hariç dokuz ila on altı oturma yeri olan araçlarla verilen toplu taşıma hizmetleri, turizm taşımacılığı yapılan araçlarla sağlanan taşıma hizmetleri ve özel ve kamu şehirler arası toplu taşıma hizmetleri ile yolcu gemileri için 7.7.2021 tarihine dek ek süre verilebilecek. Bu değişikliğin farklı algılanması ve düzenlemenin, erişilebilirlik yükümlülüğü olanların yükümlülüklerini yerine getirmemesi için ek süre verildiği şeklinde değerlendirilmemesi için bir çalışma yapılmasına ihtiyaç var. Bu erteleme kararı, yükümlülükleri olanlar tarafından bir ödül gibi algılanacak, her erteleme kararında olduğu gibi süre bitiminde yine gerekli önlemleri almadıkları görülecek, sonrasında yine erteleme talebinde bulunacaklar. Yine genel bir algı olarak, erişilebilirliğin söz konusu araçlar için askıya alındığı düşüncesi de kaçınılmazdır. İşte bu nedenlerle, bir yönergeye ya da bir genelgeye ihtiyaç var. Ki, erteleme kararının nasıl anlaşılacağı ve bunun bağlayıcılığı ortaya konulabilsin. Her ne kadar yasal bir erteleme kararı varsa da, burada cümle sonunda “verilebilir” ifadesine dikkat etmek gerekir. Bakanlık tarafından bağlayıcı bir yazı yayınlandığında, Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonlarının görevlerini yerine getirirken, kararlarını ERİŞİLEBİLİRLİĞİN SAĞLANMASI yönünde almalarına yönelik bir içerik olmalı. Öte yandan, Komisyonlarda yer alan Konfederasyon temsilcilerinin, konunun önemini bildiklerinden, Denetleme sonucunda Kanunen tanınmış ertelemeleri değil, mümkün olduğunca süre verilmeden erişilebilirliğin sağlanmasına yönelik baskı yapmalarını bekliyoruz. Sonuç olarak, söz konusu erteleme sadece yukarıdaki toplu taşıma araçlarını kapsıyor olsa da, Bu erteleme kararına tepki gösterme hak ve sorumluluğumuz bakidir. Geçici maddede yapılan bu düzenlemenin bir alışkanlık haline gelmesi ve 1 yıl sonra da ertelemenin yeniden gündeme gelme ihtimali olması karşısında elbette bizler, gereken mücadeleyi vereceğiz. Erişilebilirliğin öncül bir hak olduğunu ve Erişilebilirik olmazsa engellilerin bağımsız yaşama ve topluma tam katılım hakkı başta olmak üzere diğer insan haklarına erişimlerinin olmayacağını biliyoruz. Erteleme kararlarının sonuçları bakımdan bir hak ihlali olduğunu, Bunun, Engelli Hakları Sözleşmesindeki yükümlülüklerin yerine getirilmesinden kaçınmak olduğunu ve taahhütlerin yerine getirilmediğini yeniden beyan ediyoruz. Bizlere sormadan bizler hakkında, aleyhimizde kararlar alınmasına, sonuna dek karşıyız ve bu konudaki duruşumuzdan taviz vermeyeceğiz. Son olarak, Geldiğimiz noktada, sürecin bizler yararına sürdürülmesi adına Genel Müdürlük ile resmi bir görüşme yapılacağı bilgisini de vermek isterim. Ayşe Sarı SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı